Χαρακτηριστικό παράδειγμα παθητικού σπιτιού και μάλιστα μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης, αποτελεί το σχέδιο υπόδειγμα μέχρι και σήμερα, του Ηλιακού σπιτιού του Σωκράτη!
Απο το 470 π.Χ. ο Σωκράτης είχε θέσει τα θεμέλια της σύγχρονης αρχιτεκτονικής. Κύριος στόχος του ήταν η εξασφάλιση μιας ισορροπίας - αρμονίας μεταξύ ανθρώπου και περιβάλλοντος. Πώς θα γινόταν αυτό; Ποιο σχήμα θα μπορούσε να είναι το βέλτιστο για την κατασκευή σπιτιού ώστε να μένει δροσερό το καλοκαίρι και ζεστό το χειμώνα;
Ο Σωκράτης απεφάνθει ότι ένα τραπεζοειδές σπίτι, με την μεγαλύτερή του πλευρά να κοιτά τον ήλιο (τον νότο) θα ήταν το ιδανικό σχήμα.
Η μικρή του πλευρά, που κοιτά τον Βορρά, έχει μικρά ανοίγματα και ο τοίχος είναι πιο παχύς σε σχέση με τους άλλους. Η μεγάλη του πλευρά είναι καθόλα ανοικτή με μεγάλα παράθυρα και κοιτά τον Νότο. Η στέγη έχει κλίση λόγω του τραπεζοειδούς σχήματος και επίσης προεξέχει από την νότια πλευρά. Η κλίση βοηθά τις ακτίνες του ήλιου του χειμώνα να διαπερνούν στο εσωτερικό του σπιτιού από τον νότο, και η προεξοχή της στέγης εμποδίζει τον ζεστό ήλιο (όπου έχει υψηλότερη τροχιά σε σχέση με τον χειμώνα) να μπει και παραμένει δροσερό το εσωτερικό του.
Οι τοίχοι αποτελούνται κυρίως από πέτρα και η στέγη είναι από κεραμίδια. Στην βόρεια πλευρά συνήθως υπήρχαν αειθαλή δέντρα, για να εμποδίζονται οι χειμωνιάτικοι άνεμοι. Στην δε νότια συνήθως υπήρχαν φυλλοβόλα, για να προσφέρουν την σκιά το καλοκαίρι και να μην εμποδίζουν τον ήλιο τον χειμώνα.
Σήμερα η σύγχρονη βιοκλιματική αρχιτεκτονική βασίζεται πάνω στην λογική του σπιτιου του Σωκράτη και στην κατασκευή των αρχαίων ελληνικών σπιτιών, προσπαθώντας να το προσαρμόσουν και να το βελτιστοποιήσουν στις σημερινές ανάγκες, χρησιμοποιώντας θερμομονωτικά υλικά σε τοίχους και παράθυρα!